Η κυστεο-ουρητική ή κυστεο-νεφρική παλινδρόμηση είναι η παθολογική ροή μέρους των ούρων από την ουροδόχο κύστη προς τον ουρητήρα και τον νεφρό είτε από την μία πλευρά είτε προς και τους δύο νεφρούς.
Η παλινδρόμηση των ούρων στα παιδιά γίνεται σε δύο μορφές:
- κατά την πλήρωση της ουροδόχου κύστης με ούρα
- κατά την διάρκεια της ούρησης όταν οι μύες της ουροδόχου κύστης συσπώνται και αυξάνεται η πίεση μέσα σ΄αυτή.
Πέρα από τα στατιστικά στοιχεία που θα παραθέσουμε για να αντιληφθούν ο γονείς την συχνότητα του προβλήματος, θα προσεγγίσουμε το πρόβλημα με απλούς όρους έτσι ώστε να μπορούν οι γονείς να γίνουν αρωγή στην πρόληψη και την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας .
Αξίζει να τονίσουμε ότι η παλινδρόμηση των ούρων στα παιδιά είναι μια πάθηση που αν διαγνωστεί έγκαιρα και αντιμετωπιστεί κατάλληλα ,θεραπεύεται πλήρως χωρίς να αφήνει άλλες απώτερες επιπλοκές .Από τα πρώτα ήπια και βουβά συμπτώματα είναι η ανορεξία. Θα πρέπει κάθε αλλαγή στη συμπεριφορά της διατροφής του παιδιού να μας προβληματίζει και να μας κινητοποιεί .
Πολύ περισσότερο θα πρέπει να μας ανησυχήσει ο πυρετός ο οποίος δεν προέρχεται από το ανώτερο αναπνευστικό ή από άλλες εμφανείς αιτίες .
Η γενική εξέταση ούρων είναι η πιο χρήσιμη και απλή εξέταση που θα μας κατευθύνει προς το πρόβλημα . Θα πρέπει λοιπόν να έχουμε υπόψη σε κάθε επεισόδιο πυρετού ιδιαίτερα στα νεογνά και τα βρέφη που δεν συνεργάζονται ,την απλή αυτή εξέταση που μπορεί να αποβεί ίσως και η πιο χρήσιμη .
Δεν θα ήταν άσκοπος ένας προληπτικός υπερηχογραφικός έλεγχος σε όλα τα παιδιά και όχι σε αυτά μόνο που έχουν συμπτώματα ή κάποια πάθηση .Στον έλεγχο με υπερήχους ανευρίσκεται εύκολα η διάταση του νεφρού και γρήγορα κατευθυνόμαστε προς τη διάγνωση .
Πόνος στη κοιλιά ή διάρροιες θα πρέπει να μας ανησυχούν το ίδιο για παθήσεις του ουροποιητικού .Είναι πολύ συχνό τα παιδιά που κάνουν παλινδρόμηση να έχουν κοιλιακά άλγη και να εμφανίζουν διάρροιες .Δεν θα πρέπει λοιπόν να εφησυχαζόμαστε και να εστιάζουμε μόνο στα συμπτώματα αλλά να σκεφτόμαστε και λίγο παραπέρα ότι ίσως να συμβαίνει και κάτι άλλο το οποίο θα πρέπει να το συζητάμε με το γιατρό μας ,ιδιαίτερα όταν συνομιλούμε τηλεφωνικά όπως συμβαίνει πολλές φορές στις μέρες μας.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΧΟΥΝ ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ
- Στα νεογνά, η ουρολοίμωξη που προέρχεται από παλινδρόμηση ούρων μπορεί να εκδηλωθεί με εικόνα σηψαιμίας(βαριά λοίμωξη –φλεγμονή που συνήθως συνοδεύεται από υψηλό πυρετό ).
- Στα βρέφη εκδηλώνεται με ανορεξία, εμετό, διαρροϊκό σύνδρομο, πυρετό, νωθρότητα και καθυστέρηση της σωματικής αύξησης.
- Στα μεγαλύτερα παιδιά, η ουρολοίμωξη εκδηλώνεται με πυρετό κοιλιακό άλγος ή άλγος στις νεφρικές χώρες, ενοχλήματα της ουροδόχου κύστης ή διαταραχές της ούρησης καθώς και αιματουρία.
ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Η ακτινοσκοπική ή κλασσική κυστεοουρηθρογραφία (ανιούσα ή κατά την ούρηση) αποτελεί τη μέθοδο εκλογής για τον πρώτο έλεγχο, ιδιαίτερα στα αγόρια στα οποία απαιτείται η απεικόνιση της ουρήθρας. Η συνύπαρξη απόφραξης της πυελοουρητηρικής συμβολής καθιστά αδύνατο τον ακριβή καθορισμό του βαθμού παλινδρόμησης.
Η κυστεοσκόπηση υπό αναισθησία δίνει πληροφορίες για το βλεννογόνο της ουροδόχου κύστης και για τη μορφολογία, τον αριθμό και τη θέση των ουρητικών στομίων (έκτοπο ουρητηρικό στόμιο στην ουρήθρα ή στον κυστικό αυχένα), βοηθώντας στην ανεύρεση του αιτίου που προκαλεί την ΚΟΠ.
Διεθνείς έρευνες έχουν καταδείξει ότι η παλινδρόμηση των ούρων στον γενικό πληθυσμό συμβαίνει στο 1%. Στα βρέφη βέβαια το ποσοστό είναι πολύ μεγαλύτερο. Υπολογίζεται ότι το 50% των βρεφών με ουρολοίμωξη εμπύρετη πάσχουν από παλινδρόμηση ούρων. Τα αδέρφια των παιδιών που έχουν παλινδρόμηση ούρων έχουν και αυτά σε ποσοστό 15-30%. Η νόσος είναι κληρονομούμενη, εμφανίζεται πιο συχνά στη λευκή φυλή και ιδιαίτερα στα κορίτσια με αναλογία αγόρια προς κορίτσια 1 προς 10.
Αποτελεί δε μία από τις σημαντικότερες αιτίες εμβρυϊκής υδρονέφρωσης και ευθύνεται για το 15% των περιπτώσεων της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας στα παιδιά.
Η παλινδρόμηση στα παιδιά προδιαθέτει στην εμφάνιση ουρολοιμώξεων, εμπύρετων καταστάσεων, σχηματισμό ουλών στο νεφρό και τέλος οι συχνές υποτροπές οδηγούν στην λειτουργική καταστροφή του νεφρού.
Η νεφροπάθεια τελικού σταδίου από παλινδρόμηση των ούρων έχει και την χειρότερη πρόγνωση.
Ο ουρολογικός έλεγχος των παιδιών με υδρονέφρωση ξεκινά την πρώτη κιόλας εβδομάδα μετά την γέννηση.
Η θεραπεία ξεκινά συντηρητικά με στενή παρακολούθηση των νεογνών και με προφυλακτική χορήγηση αντιβιοτικών με σκοπό την αποφυγή λοιμώξεων.
ΕΞEΛΙΞΗ ΤΗΣ ΚΟΠ:
Όσο νεότερο είναι το παιδί τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα υποχώρησης της παλινδρόμησης 1ου ,2ου ,3ου ,4ου και 5ου βαθμού είναι 90%, 75%, 50%, 40% και 5% αντίστοιχα. Σε περίπτωση αμφοτερόπλευρης παλινδρόμησης 3ου-4ου βαθμού η πιθανότητα αυτόματης υποχώρησης είναι μόνο 10%.
Η παλινδρόμηση των ούρων είναι μία ύπουλη και βουβή πάθηση η οποία συνήθως δίνει συμπτώματα θορυβώδη όταν έχει προκαλέσει αρκετές βλάβες.
Πρέπει παιδίατροι, νεογνολόγοι, γονείς και ουρολόγοι να βρίσκονται σε διαρκή εγρήγορση και να συνεργάζονται ώστε να μην διαφεύγουν τέτοιες παθήσεις οι οποίες αν εντοπιστούν μπορούν και να αντιμετωπιστούν.
Μάριος Θ. Ξηρομερίτης
Χειρουργός Ουρολόγος